Kaliforniya universiteti olimlari tomonidan oʻtkazilgan yangi tadqiqotga koʻra, taxminan 150 million yil avval qushlar evolyutsiyasidan soʻng, hasharotlar kislorod darajasi koʻtarilganiga qaramay kichrayib qolgan. Hasharotlar o'zining eng katta o'lchamlariga taxminan 300 million yil avval kech karbon va erta perm davrida erishgan.
Nega o'tmishda hasharotlar kattaroq edi?
“300 million yil avval havoda 31-35 foiz kislorod bor edi”, deydi yetakchi tadqiqotchi. “Bu hasharotlarning nafas olish tizimlari kichikroq boʻlishi va hali ham ularning ehtiyojlarini qondirish uchun yetarlicha kislorod yetkazib berishini bildiradi jonzotlarning ancha kattalashishiga imkon beradi.”
Oʻsha paytda xatolar qanchalik katta edi?
Perm davridagi hasharotlar (taxminan 290 milliondan 250 million yil oldin) bugungi hamkasblari bilan solishtirganda juda katta bo'lib, qanotlari bo'ylab 30 dyuym (70 santimetr) gacha bo'lganligi bilan faxrlanishgan. Tarixdan oldingi atmosferadagi kislorodning yuqori darajasi ularning o'sishiga yordam bergan.
Ilgari xatolar juda katta boʻlganmi?
Yaxshi, tarixdan oldingi hasharotlar unchalik katta emas edi… lekin ular bugungi hasharotlarimizdan kattaroq edi. …Yuz millionlab yillar oldin, ulkan hasharotlar Yerda keng tarqalgan edi. Taxminan 300 million yil oldin yo'qolib ketgan hasharotlar turkumi bo'lgan Meganeurani ko'rib chiqaylik, zamonaviy ninachilarga tegishli.
Nega xatolar kattaroq emas?
Havoning diffuziya orqali etarlicha tez yura oladigan uzunligi,bunday mayda naychalarda juda cheklangan. Bu taxminan 1 sm. Shuning uchun hasharotlar diametri bir necha santimetrdan oshmaydi. Agar hasharotlar juda katta bo'lib qolsa, ularda o'pka, g' altak yoki boshqa biror narsa paydo bo'lishi kerak edi.
